Umowa zlecenie w 2024 roku – co musisz o niej wiedzieć?

Czym jest umowa zlecenie w świetle obowiązujących przepisów?

Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, której przepisy są uregulowane w XXI Tytule Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 734 par. 1:

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

We fragmencie Kodeksu Cywilnego dotyczącym umowy zlecenia zasady wynagradzania zleceniobiorcy są zapisane w art. 735:

§ 1. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.

§ 2. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Na zleceniu ważny jest sam fakt wykonywania pracy na rzecz zleceniodawcy. Niekoniecznie musi prowadzić ona do określonego rezultatu. Jednakże przy wykonywaniu obowiązków zleceniobiorcę wiąże konieczność dochowania najwyższej staranności w ich realizacji.

Jakie informacje powinna zawierać umowa zlecenie?

Zleceniodawca powinien drobiazgowo sporządzić umowę zlecenie przed jej zawarciem ze zleceniobiorcą. Najlepiej jakby była przygotowana na piśmie, lecz nie jest to obowiązkowe. Istnieje możliwość ustnego uzgodnienia szczegółów porozumienia. Jednakże zaleca się, aby umowa była jednak sporządzona w postaci formalnego dokumentu. Jest to spowodowane faktem, że w razie jakichkolwiek roszczeń jednej ze stron będzie można w łatwy sposób dochodzić swoich racji w przypadku niewywiązania się z jakiegoś jej zapisu.

Jeśli natomiast mowa o tym, co powinna zawierać umowa zlecenie, to kodeks cywilny bezpośrednio nie wymienia elementów, które muszą się w niej znaleźć. Aczkolwiek na podstawie artykułów 734-751 można wyróżnić komponenty stanowiące jej fundament. Zalicza się do nich:

• rodzaj umowy;
• data zawarcia umowy wraz z informacją o rozpoczęciu i zakończeniu czynności objętych ustaleniami;
• dane zleceniodawcy i zleceniobiorcy;
• opis obowiązków, jakie zleceniobiorca zobowiązał się spełnić;
• kwota wynagrodzenia;
• podpisy obu stron.

Umowa zlecenie zawarta między osobami fizycznymi

Umowa zlecenie może być zawarta również między osobami fizycznymi. Wówczas w takim dokumencie powinny zostać umieszczone następujące elementy:

• dane zleceniodawcy i zleceniobiorcy;
• daty narodzin obu stron;
• imiona rodziców;
• adresy zamieszkania zleceniodawcy i zleceniobiorcy;
• numery dokumentów tożsamości;
• numery PESEL.

Jeżeli podmioty zawierające umowę zlecenie prowadzą także swoją działalność gospodarczą, konieczne jest umieszczenie na dokumencie nazwy przedsiębiorstw, numeru identyfikacji podatkowej (NIP), REGON-u i adresów firm.

Czas trwania umowy zlecenia i jej przedmiot

W umowie nie może zabraknąć także dat, które jasno określą czas trwania zlecenia. Musi się w niej znaleźć dokładny zapis o dniu rozpoczęcia umowy i terminie jej wygaśnięcia – o ile nie jest na czas nieokreślony. Co ważne, ten typ umowy cywilnoprawnej przewiduje możliwość jej wypowiedzenia w trakcie jej trwania.

Poza tym warto również szczegółowo opisać w umowie zleceniu zasady dotyczące wypełnienia obowiązków, które są objęte przedmiotem sporządzonego dokumentu. Często zdarza się, że ta kwestia jest uznawana za mało ważną. Jednakże skrupulatnie opisane zadania zabezpieczają interesy obu stron na wypadek ewentualnego dochodzenia roszczeń w momencie pojawienia się sporu.

Umowa zlecenie 2024 – wynagrodzenie

W 2017 roku weszło w życie prawo, które określa kwotę minimalną dla umów zleceń. Najniższa możliwa stawka godzinowa zmienia się wraz z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Na umowie zleceniu w 2024 r. będzie ona wynosiła:

• od stycznia do czerwca – 27,70 złotych brutto za godzinę;
• od lipca do grudnia – 28,10 złotych brutto za godzinę.

Z tego względu do obowiązków zleceniodawcy należy prawidłowe wyliczenie wynagrodzenia dla swojego zleceniobiorcy. Firma zatrudniająca pracowników na umowę zlecenie musi prowadzić ewidencję czasu pracy. W razie kontroli organy mogą zweryfikować, czy zostały zastosowane wymogi dotyczące minimalnej stawki godzinowej.

Jakie uprawnienia ma zleceniobiorca?

W zależności od zapisanych w umowie zleceniu warunków, zleceniobiorcy przysługuje kilka przydatnych uprawnień. Zalicza się do nich m.in. możliwość żądania zaliczki. Tę kwestię reguluje art. 743 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.

Poza tym zleceniobiorca może domagać się od zleceniodawcy zwrotu poniesionych kosztów zlecenia. Jasno wskazuje to art. 742:

Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.

W umowie zleceniu może znaleźć się również zapis, który daje szansę skorzystania przez zleceniobiorcę z pomocy zastępcy. Zgodnie z art. 738 par. 1:

Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

Wypowiedzenie umowy zlecenia

Zleceniobiorcy przysługuje także możliwość natychmiastowego odejścia z firmy, o ile w umowie nie została w żaden sposób uregulowana kwestia okresu wypowiedzenia. Należy również pamiętać, że co do zasady umowa zlecenie nie wlicza się do stażu pracy i nie gwarantuje ciągłości zatrudnienia. Z tego względu zleceniodawca może z dnia na dzień zwolnić zleceniobiorcę, gdyż nie ma wobec niego żadnych dalszych zobowiązań.

Umowa zlecenie – składki obowiązkowe

Jeśli zawierasz umowę zlecenie, jakie składki musi odprowadzić w twoim imieniu zleceniodawca? Obowiązuje go konieczność uregulowania należności za ubezpieczenia społeczne do ZUS-u. Obejmują one składki emerytalne, wypadkowe, rentowe i zdrowotne. Należy jednak pamiętać o tym, że ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Decyduje się na nie zleceniobiorca. Co ważne, zleceniodawca ma tylko 7 dni od rozpoczęcia umowy na zgłoszenie nowozatrudnionego pracownika na zleceniu do składek ZUS.

Istnieje jednak wyjątek od tej sytuacji. Zleceniodawca może zostać zwolniony z obowiązku zapłacenia ubezpieczenia społecznego za zleceniobiorcę. Dzieje się tak w przypadku, gdy pracownik na zleceniu posiada inny tytuł do ubezpieczenia, którego kwota równa się minimalnej krajowej bądź jest od niej wyższa. Wówczas zleceniodawca będzie obarczony obowiązkiem uiszczenia wyłącznie składki zdrowotnej.

Natomiast firma zatrudniająca na umowę zlecenie studenta, który nie ukończył jeszcze 26 lat, nie ma obowiązku zgłoszenia go do ubezpieczeń ZUS.

Umowa zlecenie – zasady dotyczące ubezpieczenia chorobowego

Tak jak zostało wspomniane powyżej, do ubezpieczenia chorobowego przystępuje na swój wniosek zleceniobiorca i podlega mu od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Jeśli pracownik jest objęty ubezpieczeniem chorobowym, uzyskuje prawo do zasiłku po 90 dniach (tzw. okresie karencji). Wliczane są w to wcześniejsze okresy ubezpieczenia, o ile nie było przerwy dłuższej niż 30 dni. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Czasami można liczyć na wypłatę zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia. Taki przywilej dotyczy:

• absolwentów szkół lub uczelni, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia nauki;
• osób, których niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze do lub z pracy;
• osób ubezpieczonych obowiązkowo mających wcześniejszy, co najmniej dziesięcioletni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Zwolnienie należy się zleceniobiorcy tylko, jeśli jest to umowa zgłoszona do ZUS-u. Aby instytucja mogła wypłacić zasiłek chorobowy, pracownik na zleceniu musi wykazać, że dobrowolnie opłacał przez co najmniej 3 miesiące składki na takie ubezpieczenie. Ta zasada nie obejmuje jednak osób, które mogą liczyć na wypłatę zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Jeśli mowa natomiast o konkretnych kwotach, to pracownikowi na umowie zleceniu przysługuje zasiłek chorobowy:

• w wysokości 80% podstawy wymiaru z tytułu choroby lub w przypadku pobytu w szpitalu;
• w wysokości 100% podstawy wymiaru kobietom w ciąży i osobom, które uległy wypadkowi w drodze do lub z pracy.

Odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy na umowie zleceniu

Zleceniodawca musi zapłacić zaliczkę na podatek dochodowy. Poza tym obowiązuje go konieczność przekazania zleceniobiorcy PIT-11 – identycznie jak w przypadku umowy o pracę. Podstawą do obliczenia kwoty podatku jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania oraz składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. Zaliczkę na podatek dochodowy za poprzedni miesiąc zleceniodawca musi uiścić do 20. dnia bieżącego miesiąca.

Umowa zlecenie a stosunek pracy

Na co uważać, zawierając umowę zlecenie, aby nie zostać wykorzystanym przez zleceniodawcę? Przede wszystkim zwróć uwagę, czy wykonywane zlecenie nie spełnia w rzeczywistości wymogów stosunku pracy. Nie może cechować się następującymi kryteriami:

• mieć stałego miejsca i godzin pracy;
• podporządkowania organizacyjnego i służbowego;
• bezwzględną koniecznością osobistego świadczenia pracy.

Jeśli umowa zlecenie charakteryzuje się powyższymi cechami, to znaczy, że zleceniodawca łamie przepisy dotyczące praw pracowniczych. W przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy taka firma może być ukarana mandatem. Dodatkowo, jeśli inspektor stwierdzi naruszenie, zleceniodawca zostanie zobowiązany do zawarcia umowy o pracę wstecz, wypłaty wszystkich należności oraz wyrównania pensji do minimalnego wynagrodzenia.

Umowa zlecenie a umowa o pracę

Zlecenie w porównaniu do umowy o pracę jest gorszym wariantem. Zleceniobiorcę (o ile umowa tego nie przewiduje) nie obowiązują takie prawa, jak: terminy wypowiedzenia, urlopy wypoczynkowe, wynagrodzenie chorobowe, świadczenia czy dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych. Dlatego przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy warto zastanowić się, jaki wariant jest korzystniejszy w danym wypadku. Dla osób powyżej 26. roku życia z pewnością lepszą opcją będzie po prostu zawarcie kontraktu z wymienionymi udogodnieniami.

Umowa zlecenie a umowa o dzieło

Umowa zlecenie jest umową, która zobowiązuje do wykonania określonych czynności. Natomiast ta druga z kolei nakłada na wykonawcę obowiązek uzyskania określonego dzieła jako efektu swojego działania. W przypadku umowy zlecenia, zleceniobiorca odpowiada za należytość wykonywanych czynności, ale nie za ich rezultat. Ryzyko niespełnienia oczekiwań dotyczących rezultatu ponosi zleceniodawca. Jednakże, zleceniobiorcy można przypisać brak zachowania należytej staranności podczas wykonywania czynności. Powyższa kwestia ma również wpływ na uzyskanie reklamacji. W przypadku umowy o dzieło, zleceniodawcy przysługują szerokie uprawnienia z nią związane. Na zleceniu reklamacji nie da się złożyć.

Przy zatrudnieniu na umowie zleceniu na zleceniodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia zleceniobiorcy minimalnej stawki za godzinę pracy. Natomiast w wypadku osoby pracującej na umowie o dzieło te przepisy nie obowiązują. Wynagrodzenie jest kwotą, na którą umówiły się obie strony porozumienia.

Oczywistym jest również to, że w umowie o dzieło wykonawca nie posiada żadnych praw do ubezpieczenia emerytalnego, chorobowego, rentowego, wypadkowego czy zdrowotnego. Nie odprowadza się na ich rzecz również składek. Jednakże zgłoszenie zawarcia umowy musi być zgłoszone do ZUS-u poprzez wypełnienie formularzu RUD.

Jeżeli mowa o wygaśnięciu umowy, to umowa zlecenie może zostać rozwiązana co do zasady w każdym momencie, natomiast umowa o dzieło wskazuje konkretne powody, dla których może dojść do jej wypowiedzenia, np. w sytuacji niewywiązywania się z określonych terminów ustalonych w porozumieniu lub w przypadku, gdy wykonawca realizuje zlecenie w sposób niezgodny z zapisami umowy.

Podsumowanie

Umowa zlecenie to forma współpracy, która wymaga szczególnej uwagi zarówno ze strony zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Rozważając tę formę zatrudnienia, warto pamiętać o przestrzeganiu obowiązujących przepisów prawa pracy oraz o zapewnieniu klarowności i jasności warunków umowy. Dbałość o transparentność, zrozumienie przywilejów i obowiązków obu stron może przyczynić się do budowania trwałych relacji biznesowych. W każdym przypadku świadomość przepisów i umiejętność ich właściwej interpretacji są kluczowe dla osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów współpracy.