Co to jest masa upadłościowa i co wchodzi w jej skład?

Masa upadłościowa to termin niezwykle istotny w kontekście prawa upadłościowego, choć z pewnością wszystkie prowadzące własny biznes osoby wolałyby nie mieć z tym hasłem do czynienia, a przynajmniej nie w kontekście własnej działalności. To dlatego, że w terminologii prawnej wspomnianym określeniem nazywa się całe mienie należące do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości. W niniejszym artykule szczegółowo wytłumaczymy, czym jest masa upadłościowa i co wchodzi w jej skład, a także jakie są jej cechy prawne. Zapraszamy do lektury!

Z tego wpisu dowiesz się…

Masa upadłościowa – czym jest i jaka jest jej definicja?

Należy zacząć od definicji. Masa upadłościowa to składniki majątku, które w ramach postępowania zostają przeznaczone na sprzedaż, by pokryć koszt zobowiązań wobec wierzycieli. Nie posiada ona czynności i zdolności prawnej. Ustalenie składu masy upadłości odbywa się na podstawie ustawy o prawie upadłościowym. Do masy upadłościowej zalicza się zarówno aktywa i pasywa posiadane w dniu, w którym dana osoba ogłasza upadłość konsumencką, jak i te nabyte później, już w toku postępowania upadłościowego.

Czy cały majątek dłużnika staje się masą upadłości?

W skład masy upadłościowej wchodzi majątek, a więc osiągane przez osobę fizyczną wynagrodzenie za pracę, spadki i darowizny, a także majątek wspólny małżonków. Przykładowo mogą to być m.in. nieruchomości i ruchomości oraz wierzytelności, jak i prawa majątkowe, w tym prawa autorskie i kwota uzyskana z tytułu realizacji tychże, akcje i udziały w spółkach prawa handlowego, a nawet prawa obligacyjne, czyli np. najem lub dzierżawa. Upadły traci prawo egzekwowania z nich należności. Jednakże w skład masy nie wchodzi cały majątek – konkretne, wyłączone z niej składowe zostaną wymienione w następnym akapicie. Należy także wspomnieć, że wynagrodzenie za wykonywaną pracę nalicza się tylko do pewnej, określonej ustawowo kwoty. Jest ona zależna od wielkości dochodu – kwota wolna od zajęcia jest w większości przypadków równa wartości obowiązującego w kraju minimalnego wynagrodzenia.

Które składniki majątku są wyłączone z masy upadłościowej?

Ustawodawca określa również, co nie wchodzi w skład masy upadłościowej. Mowa w tym przypadku przede wszystkim o mieniu nienależącym do osoby ogłaszającej upadłość. To działanie mające na celu ochronę właściciela tychże dóbr. Do masy upadłościowej nie zalicza się także mienia wyłączonego z egzekucji na podstawie kodeksu prawnego, choć przepis ten zazwyczaj nie znajduje zastosowania w przypadku spółek. Nie uwzględnia się również funduszy, które częściowo przysługują innym wierzycielom, np. pieniędzy uzyskanych z realizacji zastawu rejestrowego bądź hipoteki, jeżeli podmiot ogłaszający upadłość pełnił rolę administratora zastawu lub hipoteki. Ponadto w skład masy upadłości nie wchodzą środki umieszczone na rachunku będącym przedmiotem blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.

Warto dodać, że gdy upadłość ogłasza osoba fizyczna, która ma na utrzymaniu inne osoby, do masy nie zalicza się części dochodu odpowiadającej łącznie z pozostałymi wymienionymi a wyłącznymi z masy upadłościowej elementami kwocie, która stanowi 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, tj. 776 zł.

Wszelkie wątpliwości dotyczące tego, czy w skład masy upadłości wchodzi dane mienie, są rozstrzygane na wniosek syndyka masy upadłościowej, upadłego lub wierzyciela przez sędziego-komisarza.

Jak wygląda zarządzanie majątkiem w postępowaniu upadłościowym?

Upadły z chwilą ogłoszenia upadłości traci oczywiście prawo do rozporządzania i korzystania z dóbr wchodzących w skład masy upadłościowej. W tym momencie osobą uprawnioną do zarządzania nią staje się syndyk lub zarządca masy upadłościowej. To właśnie on staje się podmiotem mającym zagwarantować prawidłowy pod kątem zarządzania majątkiem przebieg postępowania upadłościowego m.in. poprzez sporządzenie spisu inwentarza. Oczywiście syndyk bądź zarządca otrzymuje odpowiednie wynagrodzenie.

Upadły powinien jeszcze przed rozpoczęciem postępowania ujawnić, a także wydać zarządcy lub syndykowi cały wchodzący w skład masy upadłościowej majątek, jak również dotyczącą go dokumentację oraz świadczenia. To kluczowe dla dalszego przebiegu postępowania.

Likwidacja masy upadłości

Likwidacja masy upadłościowej, a także podział zyskanych w ten sposób sum to istotny punkt postępowania upadłościowego. Proces ten rozpoczyna się oczywiście od oszacowania wartości wchodzących w skład masy dóbr. Następnie należy wykonać sprawozdanie finansowe i przygotować plan likwidacyjny. Opracowany spis inwentarza, wraz z planem, syndyk musi złożyć w ręce sędziego w ciągu trzydziestu dni od ogłoszenia upadłości. Dopiero wtedy przystępuje się do właściwej likwidacji i upłynnia się masę upadłościową.

Na czym polega zasadnicza, najważniejsza część procesu? Sama likwidacja masy upadłości dokonuje się poprzez sprzedaż jej składników w drodze przetargu, aukcji, lub z wolnej ręki. Oczywiście wcześniej konieczne jest szczegółowe oszacowanie majątku wchodzącego w składy masy upadłości. Spienięża się, zależnie od możliwości, całość lub zorganizowane części masy upadłościowej. W taki sposób likwiduje się zarówno nieruchomości, jak i ruchomości, a także wierzytelności bądź innego rodzaju prawa majątkowe. Inny sposób likwidacji masy upadłościowej to ściągnięcie wierzytelności od dłużników upadłego.

Masa upadłości a wspólny majątek małżonków

Nienależące do upadłego składniki majątkowe nie mogą stać się częścią masy upadłościowej. Inaczej ma się jednak sprawa w przypadku majątku wspólnego małżonków. Ten jak najbardziej zalicza się do masy upadłościowej. Kwestia ta jest regulowana przez artykuł 124 ustawy o prawie upadłościowym. Jak głosi artykuł: małżonek osoby upadłej może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, jeśli zgłosi tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Warto jednak wspomnieć, że w skład masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności zawodowej lub gospodarczej, nawet jeśli są one objęte wspólnością małżeńską, a także inne dobra należące do osobistego majątku małżonka.

Ogłoszenie upadłości zazwyczaj wiąże się z wieloma problemami, zarówno natury prawnej, jak i osobistej. Należy jednak pamiętać, że osobie ogłaszającej upadłość przysługuje ochrona – tak jak podczas postępowania egzekucyjnego prowadzonego w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Upadły ma zapewnione prawo do godnej egzystencji, dlatego z masy upadłościowej wyłącza się chociażby środki przeznaczane na opiekę nad innymi. Jak się okazuje, ogłoszenie upadłości nie musi okazać się dla przedsiębiorcy tragedią. Tym niemniej, przewidując mogące nadejść problemy, warto szczegółowo zapoznać się z prawem upadłościowym, w tym z kwestiami dotyczącymi kwalifikacji majątku do masy. Następny krok to skorzystanie z pomocy specjalisty, który zapewni najwyższej jakości wparcie prawne w trakcie związanego z upadłością procesu.