PIT – co trzeba wiedzieć o podatku dochodowym od osób fizycznych

Raczej trudno znaleźć osobę, która lubi płacić podatki. I w zasadzie nie ma w tym nic dziwnego. Po prostu każdy wolałby, aby jego zasoby finansowe były większe. Niestety, znane stwierdzenie Benjamina Franklina: „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki” wciąż jest zgodne z rzeczywistością. Obowiązek przymusowej daniny na rzecz państwa nakładają na obywatela konkretne przepisy prawa. Natomiast niewywiązywanie się z niego grozi określonymi sankcjami. Co zatem powinien wiedzieć prowadzący działalność gospodarczą lub zatrudniony o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Z tego wpisu dowiesz się…

Definicja PIT

Nazwa PIT jest skrótem od angielskiego „personal income tax”. W tłumaczeniu dosłownym oznacza to podatek dochodowy czy też podatek od dochodów osobistych. W Polsce używa się jednak innej terminologii. W naszym kraju PIT to podatek dochodowy od osób fizycznych. Stanowi on rodzaj najpowszechniejszej daniny bezpośredniej obciążającej określone przychody uzyskane przez daną jednostkę. Jako obowiązek uregulowano obecny stan prawny w ustawie 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1991 r. nr 80, poz. 350 z późn. zm.). Celem ustawodawcy było ujednolicenie zasad odnośnie danin obywatelskich na rzecz państwa po przemianach gospodarczych. Warto również wspomnieć, że terminem „PIT” określa się również deklarację podatkową lub druk urzędowy udostępniany w Polsce przez Ministerstwo Finansów uzupełniane w celu rocznego rozliczenia. Poza osobami zwolnionymi w ramach przepisów każdy podatnik jest zobowiązany do deklarowania przychodów i odliczeń, a także zapłaty podatku za poprzedni rok.

Obowiązujące stawki podatku dochodowego od osób fizycznych

Obowiązkowi podatkowemu od dochodów podlegają wszystkie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zagraniczna lokalizacja źródeł przychodów nie zwalnia z płacenia daniny na rzecz państwa. Stawka podatku zależy od rodzaju przychodu, jego wielkości oraz wybranej formy opodatkowania. Dla ryczałtu od przychodu ewidencjonowanego może ona wynosić 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 14%, 15%, 17% lub 20%. Zyski ze sprzedaży nieruchomości zbytej przed upływem 5 lat od momentu nabycia, a także przychody z kapitałów pieniężnych są opodatkowane jednakową stawką, która wynosi 19%. Przy opodatkowaniu progresywnym – według skali podatkowej obowiązują stawki 12% przy dochodach rocznych do 120 tys. zł oraz 32% przy ich przekroczeniu – wprost wspomina o tym Art. 27.1 Ustawy o podatku dochodowym. Dodatkowo, według zasad tzw. podatku solidarnościowego, dochody powyżej 1 mln zł są obciążone daniną wynoszącą 4%. Jeżeli nieruchomość o wartości początkowej ponad 10 mln zł jest wykorzystywana komercyjnie, stawkę podatku ustalono na 0,35%. Przy przenoszeniu majątku poza granice państwa może ona wynieść 3% albo 19%. Natomiast w sytuacji przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, Skarb Państwa ma prawo nałożyć podatek sankcyjny w wysokości 75%, co reguluje Art. 25e Ustawy o podatku dochodowym.

Kwota wolna od podatku i inne zwolnienia

Oczywiście istnieją grupy przychodów, w przypadku których osiągnięcie zostaje zwolnione z wszelkiego opodatkowania. W takiej sytuacji podatnik nie ma obowiązku wykazywania ich przed urzędem skarbowym poprzez składanie deklaracji PIT. Dotyczy to m.in. osób, które nie osiągnęły jeszcze 26 roku życia. Ponadto od początku 2022 roku obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 tys. zł. Osoby, których dochód w skali roku jej nie przekroczy, są zwolnione z płacenia daniny na rzecz państwa. To dotyczy przychodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, uzyskanych na skali podatkowej.

Jakie są metody rozliczenia PIT?

Tradycyjną formą jest odpowiednie wypełnienie papierowego formularza PIT i dostarczenie go do właściwego urzędu skarbowego osobiście lub listem poleconym na adres urzędu za pośrednictwem poczty. Coraz większą popularność zyskuje jednak elektroniczne rozliczanie deklaracji PIT. Programów i kreatorów do wypełniania zeznań podatkowych, a następnie ich przesyłki za pomocą Internetu jest wiele. W tym przypadku najlepiej będzie jednak zaufać tym pewnym i sprawdzonym metodom, jak rządowa usługa na Portalu Podatkowym Ministerstwa Finansów Twój e-PIT. Niewątpliwie elektroniczne wypełnianie deklaracji podatkowych pozwala zaoszczędzić wiele czasu. Dokument przygotowany za pomocą usługi Twój e-PIT można również wydrukować i osobiście zanieść do urzędu. Zdarzają się sytuacje nietypowe, które również uwzględniono w przepisach. Dlatego przebywający za granicą w celu złożenia zeznania podatkowego mają prawo udać się do urzędu konsularnego na terenie państwa aktualnego pobytu. Osoby pozbawione wolności mogą z kolei dostarczyć swoją deklarację podatkową do administracji aresztu śledczego lub zakładu karnego. Żołnierze w tym celu skierują się do dowódcy jednostki, a marynarze oraz obsługa statków do kapitana.

W jaki sposób rozliczać roczny podatek z urzędem skarbowym?

Rozliczenie PIT polega na przygotowaniu i złożeniu rocznej deklaracji podatkowej we właściwym urzędzie skarbowym. Dokument jest następnie podstawą do wyliczenia prawidłowej kwoty podatku i ewentualnego domagania się zwrotu nadpłaty z zaliczek lub określenia niedopłaty, którą należy uiścić. Opodatkowaniu podlegają dochody z tytułu pracy, emerytury i renty, umów o dzieło oraz zlecenie, działalności osobistej, sprzedaży papierów wartościowych, a także płatnego zbycia nieruchomości. Niezwykle istotny jest właściwy wybór aktualnej wersji formularza PIT (najwięcej osób rozliczających używa wzory PIT-28, PIT-36, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39). Zależy on od rodzaju przychodów rozliczanych w deklaracji, kraju zarobkowania czy podmiotu odpowiedzialnego za uiszczanie zaliczek. Po prawidłowym wypełnieniu druku należy opatrzyć go podpisem – tradycyjnym lub elektronicznym. Dopuszczalne jest rozliczanie się samodzielne, wspólnie z małżonkiem lub z dzieckiem (dla osób samotnie je wychowujących). Samo opodatkowanie może przebiegać liniowo, w formie skali podatkowej albo ryczałtem od ewidencjonowanych przychodów.

Czy każdy podatnik może uzyskać ulgi i zwroty?

Podatek pobierany jest w ciągu roku w formie zaliczek. Są one następnie sumowane. Na tej podstawie może okazać się, że zaistniała nadpłata lub niedopłata należności na rzecz państwa. Niedomiar powoduje obowiązek wyrównania brakującej części. Natomiast zapłacenie większej liczby zaliczek na podatek dochodowy niż było to faktycznie wymagane, daje uprawnienie do zwrotu podatku. W zależności od preferencji podatnika nadwyżka może zostać przekierowana na konto bankowe, wysłana pocztą lub odebrana osobiście w kasie urzędu. Fiskus ma 3 miesiące na zwrot nadpłaty, w przypadku deklaracji złożonych w sposób tradycyjny. Płatnik korzystający z Internetu uzyskuje korzystniejsze warunki. Wyślij e-deklarację a zwrot otrzymasz najpóźniej do 45 dni. Warto tu jednak zaznaczyć, że terminy te mogą zostać wydłużone w przypadku błędów występujących w deklaracji. Zwrot przysługuje także osobom, które mają prawo do różnego typu ulg oraz odliczeń. Pewne profity może przynieść choćby wspólne rozliczanie się z małżonkiem. Jako dość chętnie stosowane przez podatników należy uznać ulgi: na Internet, na dzieci, dla krwiodawców, rehabilitacyjną, termomodernizacyjną czy z tytułu darowizn na cele kościelne lub na pożytek publiczny. Wysokość Twojego podatku razem z wszystkimi ulgami i odliczeniami może być znacząco niższa. Wprowadzono również rozwiązania, z których korzysta wielu przedsiębiorców. Wśród nich można wymienić ulgę na robotyzację, na ekspansję czy na działalność badawczo-rozwojową.

Do kiedy należy złożyć deklarację PIT w 2024 roku?

Na mocy zmian w ramach tzw. Polskiego Ładu ujednolicono termin dla rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych bez względu na formę opodatkowania oraz rodzaj składanego do urzędu skarbowego formularza. Informację na ten temat znajdziemy również w Art. 45.1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dokument jako datę końcową wskazuje 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Przy czym nie zawsze tak faktycznie jest. Data początkowa dla deklaracji PIT za 2023 rok to 15 lutego, a końcowa 30 kwietnia 2024 roku. Ostatni dzień czwartego miesiąca przypada tym razem we wtorek. Natomiast jeżeli w kolejnych latach przypadałby w dzień wolny od pracy, to termin końcowy zostanie przesunięty do następnego dnia roboczego, a więc do 2 maja. Niezłożenie deklaracji jest karalne, a podatnik w konsekwencji może odpowiadać za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe. W zależności od skali przewinienia sankcji pozostaje wiele – grzywna, odsetki od niezapłaconych zaległości, utrata przywilejów i ulg podatkowych, a nawet kara pozbawienia wolności do 5 lat.

Podatek PIT – podsumowanie

PIT to najpowszechniejszy z podatków bezpośrednich. Ma on przy tym niebagatelne znaczenie dla finansów publicznych. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych stanowią o wpływach zasilających Skarb Państwa. Pieniądze te są również redystrybuowane na rzecz jednostek samorządu terytorialnego. Tu warto wspomnieć o tym, że obywatel ma prawo przeznaczyć 1,5% swojej daniny na wsparcie wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego. Płacenie podatków to obowiązek obywatela, który wspiera w ten sposób funkcjonowanie państwa. Kwestie formalne mogą tu jednak wyglądać różnie, na co wpływ ma wiele czynników. Wśród nich choćby to, czy osoba fizyczna występuje w roli przedsiębiorcy. Wykroczenia i przestępstwa podatkowe niosą za sobą sankcje prawne. Na ewentualne korekty podatnik ma czas – nawet 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym złożona została deklaracja. Jednakże, kiedy urząd skarbowy rozpocznie kontrolę, na poprawki jest już za późno. Dlatego wiedza na temat podatku dochodowego i przestrzeganie swoich obywatelskich obowiązków rozliczenia się z fiskusem są tak istotne.