Przestępstwo a wykroczenie skarbowe — gdzie jest granica?
Mówi się, że nieznajomość prawa szkodzi. Liczy się ono dla każdego obywatela, ale zwłaszcza dla przedsiębiorców, którzy na co dzień często mają do czynienia z różnymi dokumentami, umowami i transakcjami pieniężnymi. W dzisiejszych czasach zrozumienie różnicy między przestępstwem a wykroczeniem skarbowym jest kluczowe dla każdego, kto chce być świadomy swoich praw i obowiązków podatkowych. Czym jednak różnią się od siebie te dwa pojęcia i gdzie przebiega granica między nimi? W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tym kwestiom.
Z tego wpisu dowiesz się…
Czym jest Kodeks karny skarbowy?
Kodeks karny skarbowy to polski akt prawny uchwalony 10 września 1999 roku regulujący kwestie związane z odpowiedzialnością karną za naruszenia przepisów podatkowych i celnych. Został wprowadzony w celu ścigania i karania osób, które nieprawidłowo wypełniają swoje obowiązki podatkowe oraz dokonują przestępstw skarbowych. Obejmuje różne przestępstwa związane z unikaniem opodatkowania, fałszowaniem dokumentów podatkowych, ukrywaniem dochodów czy nielegalnym obrotem towarami. Ustala on również sankcje karne dla osób, które nieprawidłowo wykonują obowiązki w zakresie cła. Warto zaznaczyć, że Kodeks karny skarbowy działa jako uzupełnienie Kodeksu karnego, a jego postanowienia dotyczą specyficznych naruszeń w obszarze finansów publicznych. Porusza on kwestie związane z odpowiedzialnością karną za przestępstwa podatkowe, zapewniając ramy prawne dla ścigania i karania osób naruszających przepisy podatkowe i celne.
Czym jest wykroczenie skarbowe?
Wykroczenie skarbowe definiuje się jako czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. To naruszenie przepisów prawa podatkowego lub celno-skarbowego, które nie osiągnęło jeszcze skali przestępstwa. Może dotyczyć nieprawidłowości w wypełnianiu obowiązków podatkowych czy unikania opodatkowania. Przykładem takiego wykroczenia jest nielegalne obniżanie wartości celnej towarów, wystawianie błędnych dowodów i dokumentów podatkowych, opóźnianie płatności podatków czy niewykazanie należności celnych od eksportowanego towaru.
Czym jest przestępstwo skarbowe?
Zgodnie z definicją Ministerstwa Finansów przestępstwo skarbowe określa się jako czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy pod groźbą kary grzywny określonej w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Jest poważniejszym naruszeniem przepisów podatkowych i celno-skarbowych, które osiągnęło skalę na tyle znaczącą, że uznaje się je za przestępstwo. Przyjmuje się, że popełniony czyn naraża budżet państwa na wartość, która przekracza limit pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia. Do przykładów można zaliczyć udzielanie fałszywych informacji podatkowych, uchylanie się od opodatkowania w sposób zorganizowany lub przestępstwa karuzelowe związane z podatkiem VAT.
Przestępstwo a wykroczenie skarbowe – wymiar kary
Przestępstwo a wykroczenie skarbowe — jakie są cechy wspólne, a co je różni? Istotny jest fakt, że w obu przypadkach są to czyny zabronione i karalne. Kluczowym czynnikiem rozróżniającym je są natomiast wyznaczone za ich popełnienie sankcje. Obie ścieżki postępowania wiążą się też z nielegalnym i szkodliwym dla Państwa działaniem.
Jeśli chodzi o wykroczenia skarbowe, kara jest niższa i mieści się w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia. Podczas jej ustalania bierze się pod uwagę ogólną sytuację materialną ukaranego, czyli takie aspekty, jak wysokość i stabilność dochodów, warunki osobiste, stosunki rodzinne czy majątkowe. Wiele spraw w zakresie wykroczeń skarbowych rozstrzyga się w postępowaniu mandatowym. Tryb ten jest stosowany wtedy, gdy sprawca i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a także nie ma konieczności wymierzenia surowszej kary niż grzywna nieprzekraczająca pięciokrotnej wysokości minimalnej pensji. Co istotne, popełniając wykroczenie skarbowe, utrzymuje się status osoby niekaranej i nie podlega się wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.
W przypadku przestępstw skarbowych osoba ukarana zostaje wpisana do Krajowego Rejestru Karnego, co może uniemożliwić późniejsze funkcjonowanie jako przedsiębiorca. Tego typu przestępstwa są też sankcjonowane surowszymi karami, takimi jak kara grzywny w stawkach dziennych, kara ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności. Konkretyzacja wysokości grzywny dokonuje się momencie orzekania o karze i wówczas ustalana jest konkretna kwota. Przepisy Kodeksu karnego wskazują, że sąd określa wówczas liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Wyrokiem można wymierzyć karę grzywny w wysokości nieprzekraczającej 200 stawek dziennych. W związku z tym, że najniższe wynagrodzenie w drugim półroczu 2024 roku będzie wynosiło 3600 zł, stawka dzienna osiągnie od 120 do 48 000 zł, a maksymalna kara za przestępstwo karno-skarbowe może sięgnąć nawet 34 560 000 zł.
Warto zaznaczyć, że kara powinna być też adekwatna do wagi popełnionego przewinienia, a więc uwzględniać stopień społecznej szkodliwości, rodzaj i charakter zagrożonego lub naruszonego dobra, wagę niedopełnionego obowiązku finansowego, wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Liczy się również motywacja winnego oraz sposób postępowania po dokonaniu czynu zabronionego. W pewnych przypadkach istnieje możliwość uniknięcia kary poprzez zgłoszenie tzw. czynnego żalu, czyli zawiadomienia o dopuszczeniu się przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego ze wskazaniem istotnych okoliczności. Należy przekazać je do odpowiednich organów jeszcze przed rozpoczęciem czynności sprawdzających.
Wartość uszczuplonej należności publicznoprawnej
Uszczuplenie to uszczerbek finansowy wynikający z uchylenia się płatnika od wpłacenia całości lub części należności. Narażenie na uszczuplenie polega na spowodowaniu konkretnego niebezpieczeństwa uszczerbku finansowego — jego wystąpienie jest wysoce prawdopodobne, ale nie musi nastąpić. Wartość uszczuplonej należności publicznoprawnej (także należności narażonej na uszczuplenie lub wartości przedmiotu czynu zabronionego) stanowi kluczowy element różnicujący wykroczenie skarbowe od przestępstwa skarbowego. Jeśli wartość naruszenia przekracza określony próg, dochodzi do uznania czynu za przestępstwo skarbowe. Wartość ta różni się w zależności od kategorii przestępstwa, a granicę wyznacza pięciokrotność wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu zabronionego. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym.
Umyślność i nieumyślność czynu
Przestępstwo a wykroczenie skarbowe to dwie różne kategorie naruszeń prawa skarbowego, charakteryzujące się istotnymi różnicami pod względem zarówno charakteru czynów, jak i wymiaru kar. Jednak warunkiem stwierdzenia wystąpienia obu i pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności jest przypisanie mu winy umyślnej. Występuje ona wówczas, kiedy miał on zamiar dokonania czynu zabronionego, czyli chciał lub przewidywał taką możliwość i godził się na to. Czyn popełniony nieumyślnie jest karany tylko w przypadku, gdy taką możliwość przewiduje Kodeks karny skarbowy. Z kolei czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie ma zamiaru jego popełnienia, ale dokonuje tego w wyniku niezachowania ostrożności niezbędnej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Najczęstszym przykładem nieumyślnego przestępstwa skarbowego jest błąd w rozliczeniu podatkowym, który może wynikać z niepełnej wiedzy podatnika lub złożenia dokumentów zawierających błędne informacje.
Wykroczenie a przestępstwo skarbowe - podsumowanie
Granica między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym jest cienka. Przede wszystkim, przestępstwo skarbowe stanowi poważniejsze przewinienie, obejmujące zorganizowane działania mające na celu oszustwa podatkowe lub celno-skarbowe. Zazwyczaj łączy się z fałszowaniem dokumentów, ukrywaniem dochodów czy innymi działaniami mającymi na celu unikanie opodatkowania w większym zakresie. W konsekwencji, za przestępstwo skarbowe grożą surowsze kary, takie jak kara pozbawienia wolności, grzywny, czy nawet konfiskata mienia. Z kolei wykroczenie skarbowe to lżejsze naruszenie prawa skarbowego, często wynikające z błędów, niedopełnień obowiązków podatkowych lub celno-skarbowych, bądź niedokładności w dokumentacji podatkowej. Przykładowe przypadki to niezgłoszenie pewnych dochodów czy też unikanie podatków w niewielkim zakresie. W przypadku wykroczeń skarbowych, kary są zazwyczaj łagodniejsze, obejmują grzywny, kary pieniężne, a także sankcje administracyjne. W obu przypadkach istotne jest, aby świadomość przepisów skarbowych była wysoka, a obywatele oraz przedsiębiorcy przestrzegali obowiązujących norm. Skrupulatne przestrzeganie przepisów podatkowych oraz celno-skarbowych jest nie tylko obowiązkiem, ale również gwarantem stabilności i uczciwości w sferze finansów publicznych. W razie problemów w tym zakresie nasze biuro rachunkowe służy fachowym doradztwem i profesjonalnym wsparciem, pomagając ustabilizować sytuację prawno-finansową.
Jak możemy Ci pomóc?
Skontaktuj się z nami aby nawiązać współpracę z zakresu księgowości.
Szybki kontakt
Najnowsze wpisy
-
Czy można wystawić fakturę z datą wsteczną?
Czy można wystawić fakturę z datą wsteczną? Wystawianie faktur VAT stanowi nieodłączną część prowadzenia działalności gospodarczej. Kwestię tę regulują szczegółowo określone przepisy. W obrocie gospodarczym ma miejsce czasem sytuacja, że następuje wystawienie faktury z datą sprzedaży wsteczną. Czy jest to zgodne z obowiązującym prawem? Przepisy w tym aspekcie są jednoznaczne i nie pozostawiają najmniejszych wątpliwości.
5 grudnia 2024 -
Na czym polegają zasada memoriałowa i zasada kasowa w rachunkowości?
Na czym polegają zasada memoriałowa i zasada kasowa w rachunkowości? Rachunkowość to sformalizowany i regulowany przepisami prawa system, który jest niezbędny podczas prowadzenia działalności gospodarczej. Służy rzetelnej oraz opartej na miarodajnych wynikach ocenie. Jako przedmiot systemu rachunkowości należy bowiem traktować każde zdarzenie gospodarcze związane z miernikiem pieniężnym i mające wpływ na wskaźniki przedsiębiorstwa. Jest to
23 listopada 2024 -
Jakich zmian w podatkach możemy się spodziewać w przyszłym roku?
Jakich zmian w podatkach możemy się spodziewać w przyszłym roku? Są niezbędne do funkcjonowania państwa, ale niezbyt lubiane. Podatki to temat, który często wywołuje skrajne emocje u polityków oraz obywateli. Wiele wskazuje na to, że w 2025 roku pojawi się liczne zmiany w przepisach podatkowych. O ile jednak niektóre z nich wydają się już pewnikiem,
14 listopada 2024 -
Czym jest postępowanie sanacyjne?
Czym jest postępowanie sanacyjne? W polskim prawie wyróżnia się cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. W artykule zajmiemy się ostatnim typem. Co to w ogóle jest postępowanie sanacyjne? Czym wyróżnia się na tle innych? Kiedy można skorzystać z prawa do sanacji? Z jakich etapów się
4 listopada 2024