Przestępstwo a wykroczenie skarbowe — gdzie jest granica?

Przestępstwo a wykroczenie skarbowe — jakie są cechy wspólne, a co je różni? Istotny jest fakt, że w obu przypadkach są to czyny zabronione i karalne. Kluczowym czynnikiem rozróżniającym je są natomiast wyznaczone za ich popełnienie sankcje. Obie ścieżki postępowania wiążą się też z nielegalnym i szkodliwym dla Państwa działaniem.

Jeśli chodzi o wykroczenia skarbowe, kara jest niższa i mieści się w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia. Podczas jej ustalania bierze się pod uwagę ogólną sytuację materialną ukaranego, czyli takie aspekty, jak wysokość i stabilność dochodów, warunki osobiste, stosunki rodzinne czy majątkowe. Wiele spraw w zakresie wykroczeń skarbowych rozstrzyga się w postępowaniu mandatowym. Tryb ten jest stosowany wtedy, gdy sprawca i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a także nie ma konieczności wymierzenia surowszej kary niż grzywna nieprzekraczająca pięciokrotnej wysokości minimalnej pensji. Co istotne, popełniając wykroczenie skarbowe, utrzymuje się status osoby niekaranej i nie podlega się wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.

W przypadku przestępstw skarbowych osoba ukarana zostaje wpisana do Krajowego Rejestru Karnego, co może uniemożliwić późniejsze funkcjonowanie jako przedsiębiorca. Tego typu przestępstwa są też sankcjonowane surowszymi karami, takimi jak kara grzywny w stawkach dziennych, kara ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności. Konkretyzacja wysokości grzywny dokonuje się momencie orzekania o karze i wówczas ustalana jest konkretna kwota. Przepisy Kodeksu karnego wskazują, że sąd określa wówczas liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Wyrokiem można wymierzyć karę grzywny w wysokości nieprzekraczającej 200 stawek dziennych. W związku z tym, że najniższe wynagrodzenie w drugim półroczu 2024 roku będzie wynosiło 3600 zł, stawka dzienna osiągnie od 120 do 48 000 zł, a maksymalna kara za przestępstwo karno-skarbowe może sięgnąć nawet 34 560 000 zł.

Warto zaznaczyć, że kara powinna być też adekwatna do wagi popełnionego przewinienia, a więc uwzględniać stopień społecznej szkodliwości, rodzaj i charakter zagrożonego lub naruszonego dobra, wagę niedopełnionego obowiązku finansowego, wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Liczy się również motywacja winnego oraz sposób postępowania po dokonaniu czynu zabronionego. W pewnych przypadkach istnieje możliwość uniknięcia kary poprzez zgłoszenie tzw. czynnego żalu, czyli zawiadomienia o dopuszczeniu się przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego ze wskazaniem istotnych okoliczności. Należy przekazać je do odpowiednich organów jeszcze przed rozpoczęciem czynności sprawdzających.